Günümüzde sağlık alanında gelişen teknoloji ile birlikte preterm doğumların yaygınlığı ve bu yeni doğanların hayatta kalma olasılığı artmaktadır. Her yıl tahminen 15 milyon bebek zamanından erken doğmaktadır. Preterm doğum yeni doğanın bilişsel, motor, dil, davranışsal, sosyal ve emosyonel gelişimini etkileyebilmektedir.
Prematüre bebekler 37. Gestasyon haftasından önce doğan bebekler olarak tanımlanmaktadır. Fizyolojik olarak gelişimlerini tamamlamadıkları için glukoz dengesizliği, düşük vücut ısısı, nekrozitan enterekolit gibi beslenme ve büyümeyi olumsuz yönde etkileyen bir çok sorun yaşayabilirler.
1500-2500 gram olan bebekler düşük doğum ağırlıklı, 1000-1500 gram olan bebekler çok düşük doğum ağırlıklı, 1000 gramın altında bebekler ise aşırı düşük doğum ağırlıklı olarak isimlendirilir. Zamanında doğmasına rağmen, yeterli besin alamadığı için düşük doğum ağırlıklı bebekler dünyaya gelebilir.
Prematüre bebekler için büyümenin yakalanması, vücut ağırlığı ve boy uzunluğu açısından yetişkinliğe kadar devam eder. Baş çevresinde büyümenin yakalanması yaşamın ilk 6-12 ayı ile sınırlıdır. Baş çevresinin 8 aylıkken standardın altında olması, okul çağında azalmış entelektüel zeka, bozulmuş bilişsel fonksiyon becerileri ve davranış problemlerine neden olabilmektedir. Birçok prematüre bebeğin büyüme ve gelişmesi, zamanında ve normal doğum ağırlıklı bebeklerden her zaman geri kalmaktadır.
Prematüre bebekler beslenme tedavisi açısından farklı bir gruptur. Bebeğin klinik durumu aniden değişikliklere uğrayabilir ve bu durum beslenme şeklinde farklılık yaratabilir. Bu etmenler nedeniyle, bebeğin beslenme tedavisinde ne ile, ne miktarda beslenecekleri, besin öğesi gereksinimleri ve bunun nasıl sağlanacağı konularında günlük kararlar verilmelidir. Optimum büyüme ve gelişme hedef alınır.
PARENTERAL BESLENME
Parental beslenme genellikle prematüreler için anne karnı dışındaki yeni çevreye adapte olmalarını sağlamak ve enteral beslenmeyi tamamlamak için yaşamın ilk günlerinde başlar. Prematüre bebeklerin küçük gastrit kapasiteye sahip olması ve enteral beslenme toleransının düşük olması sebebiyle, enteral beslenmenin hızı oldukça yavaştır. Aşırı düşük doğum ağırlıklı bebeklerde yaşamın ilk 24 saatinde parenteral beslenmeye başlanmalıdır.
Sıvı kısıtlaması olmayan prematüre bebeklerde, yeterli beslenme periferik damarlardan sağlanabilir. Santral ven kateteri, kısıtlı ven erişimi olan, uzun süre parenteral beslenme alacak, sıvı kısıtlaması olan ve periferal beslenme ile artan besin öğesi gereksinimleri karşılanamayan bebeklerde kullanılmalıdır.
ENTERAL BESLENMEYE GEÇİŞ
Parenteral alımının azalmasıyla beraber enteral beslenmenin içeriği ve hacmi kademeli olarak arttırılır. Enteral beslenmenin miktarı yaklaşık 100-120 mL/kg/gün’e ulaştığında parenteral beslenmeye daha fazla devam edilmez.
ENTERAL BESLENME
Enteral beslenme her zaman yavaş uygulanmalı ve sürdürülmelidir. Şiddetli asidoz, hipotansiyon ve hipoksemi, ile seyreden kardiyovasküler dengesizliği olan bebeklerde enteral beslenme uygulanmayabilir.
Bağırsak gelişiminin sağlanması için doğumun ilk haftasında tropik beslenme desteklenmelidir. Tropik beslenme, bağırsağın beslenmesi için (1mL/kg ya da daha fazla) az hacimde beslenmenin gerçekleştirilmesidir. Bu tür beslenmede, 3-7 gün boyunca 10-20 mL/kg/gün şeklinde anne sütü verilir. Bebeğin durumu stabilize hale geldiğinde beslenmesi de geliştirilir. Ek süt kullanılabilir. Seçilen sütün türü bireysel farklılıklara bağlıdır ve bazen karmaşık sonuçlara neden olabilir. Hangi süt seçilirse seçilsin, uygun miktarda enerji, protein, vitamin ve mineral içermelidir. Burada amaç, büyümenin desteklenmesi ve hastaneden taburcu edilme süresinin kısaltılmasıdır.
Anne sütüyle beslenen bebeklere alması gereken sıvı hacmine ulaşıldığında veya tam 2 haftayı doldurduktan sonra ek olarak 2-4 mg/kg/gün demir başlanmalıdır.
Uzun zincirli çoklu doymamış yağ asidi olan dekozohekzonoik asit ve araşidonik asit anne sütünde doğal olarak bulunur. Fiziksel büyüme ve nörolojik gelişime katkıda bulunur.
ANNE SÜTÜ İLE BESLENME
Prematüre bebeklerini anne sütü ile beslemek isteyen anneler genellikle kendi sütlerini sağmak zorunda kalırlar. Anneler ellerinden geldiğince bebeklerini emzirmelidirler. Bu adımı desteklemek için tavsiye edilen programları takip etmeleri gereklidir. Kangaroo bakımı (bebeği göğsüne yatırma/annenin bebekle ten teması kurması) anne- bebek arasındaki bağın güçlenmesi ve prematüre doğum yapan annelerin daha uzun laktasyon süreciyle ilgilidir.
BESLENMEDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER
Günlük değerlendirme, beslenme hacmi, solüsyon yoğunluğu veya beslenme yönteminin belirlenmesinde gereklidir.
Besin alımı beslenme rehberlerine göre değerlendirilmelidir ve bebek için fizyolojik olarak en uygun besleme yöntemi uygulanmalıdır. Emzirme veya biberonla bebeğin 32-34. gestasyon haftalarındaki emme, yutma ve nefes alma koordinasyonuna göre düzenlenmelidir.
Bebek etkili bir şekilde beslenebildikçe oral beslenme sayısı her gün arttırılmalıdır. Beslemeler yorgunluğu ve fazla enerji harcanmasını önlemek için genellikle her besleme için 20 dakika ile sınırlandırılır.
Bebeğin başarılı bir şekilde beslendiği gözlenene kadar enteral beslenme günde 1 kere ile sınırlandırılmalıdır.
