Diyareler, dünya çapında seyreden hastalıklardan ölüm oranı olarak kalp damar hastalıklarından sonra ikinci sırada gelmektedir.
Birçok diyare hastalığı akut, hafif ve orta şiddette, kısa süreli ve kendini sınırlayıcıdır. Diyare daha ağır olduğu zaman, birkaç günden daha uzun sürdüğünde, ateş, rektal kanama veya bitkinlik sonuçları eşlik ettiğinde medikal tedavi gerekmektedir.
Dışkılama sıklığı büyük oranda beslenmeye bağlı olup, kişiden kişiye değişiklik gösterir. Normal dışkılama sıklığının sınırları günde iki kez ile haftada üç kez arası olarak belirtilmiştir. Beslenme şeklinde posalı yiyecekler fazla tüketiliyorsa dışkılamanın miktarı da artış gösterebilir.
NEDEN İSHAL OLUNUR?
İnce bağırsak kaynaklı ishal tipik olarak suludur, büyük hacimlidir ve abdominal kramp, şişkinlik ve gaz ile ilişkilidir. İshal kalıcı hale gelirse kilo kaybı meydana gelebilir. Ateş nadiren önemli bir semptomdur ve dışkıda gizli kan veya inflamatuvar hücreler nadiren tanımlanır.
Kalın bağırsak kaynaklı ishal sıklıkla sık, düzenli, küçük hacimli ve ağrılı bağırsak hareketleriyle kendini gösterir. Kanlı ve mukuslu dışkı ve ateş gibi semptomlar olduğunda; Salmonella, Shigella, Campylobakter gibi bakterileri veya sitomegalovirüs, adenovirüs gibi virüsleri, Entamoeba histolytica gibi organizmayı akla getirebiliriz.
İshale neden olanlardan biri de bakım merkezleridir. Bazı patojenler vardır ki hızlı bir şekilde yayılırlar. Bunlar arasında rotavirüs, astrovirüs, kalisivirüs, Shigella, Giardia, Campylobakter bulunmaktadır.
Bunların yanında aldığımız gıdalarda önem arz etmektedir. Gıdalar gastrointestinal enfeksiyonlara yol açabileceğinden dikkat edilmelidir. Çiğ veya kontamine gıdaların tüketimi genellikle bulaşıcı ishal ile ilgilidir.
AKUT ve KRONİK DİYARE
Akut (<4 hafta) ile kronik diyarenin ayırt edilmesi önemlidir çünkü akut diyarelerin önemli bir bölümü enfeksiyonlara bağlı iken kronik diyarelerde bu durum nadirdir. Kronik diyarede ayırıcı tanı ve tedavi seçenekleri oldukça farklıdır. Kronik diyareye basit ve pratik yaklaşım bu tür diyareleri dışkının özelliğine göre sulu, inflamatuvar ya da yağlı diyare olarak ayırmaktadır.
KRONİK DİYARE
- Kistik fibrözis
- Endokrin hastalıklar
- İnflamatuvar bağırsak hastalıkları( ülseratif kolit, Chron hastalığı)
- Emilim bozuklukları
- Besin alerjisi
- Enfeksiyonlar: Paraziter hastalıklar, bağırsak tüberkülozu
- Bağırsak tümörleri
- Kısa bağırsak sendromu
İSHALDE BESLENME TEDAVİSİ
Diyarenin tedavisinde en önemli amaç diyarenin önlenmesi ve kaybedilen sıvı ve elektrolitlerin yerine konmasıdır. Diyarede oral verilecek sıvı; şeker, potasyum, sodyum ve klor içermelidir.
- Soda, çay, et suyu çorbaları sıvı kaybının yerine konmasında kullanılabilir ve tuzlu kraker, patates, pirinç gibi gıdalarla sıvı alımına destek verilir.
- Buğday, mısır, pirinç, yulaf, şehriye, patates, muz ve tuzlu kraker gibi temel besinler dışkı şekilleninceye kadar kullanılır.
- Kafein ve laktozlu besinler ise bu süreçte kullanılmaz.
- Sebze ve meyveler diyareyi arttırabildiği veya bu arada yeni bir diyare atağına neden olabileceği için bir süre bu gıdalardan kaçınılmalıdır.
- Çocuklarda kesinlikle diyaresi dursun diye besin ve sıvı alımı kesilmemelidir.
Herkesin yapabileceği oral sıvı tarifi
- Sekiz silme çay kaşığı şeker
- Bir silme çay kaşığı tuz
- Bir litre ( 5 bardak) temiz içme suyu veya kaynatılıp soğutulmuş su bütün malzemeler karıştırılıp yavaş yavaş zaman dilimine yayarak içilir.
DİKKAT ETMEMİZ GEREKEN MADDELER
- Temiz su kullanımına dikkat edilmeli, mikroorganizmalardan arındırılmış olmalıdır.
- Yiyecekler iyi pişirilmelidir.
- Salatalar karbonlu ve sirkeli su da temizlenmeli ve uygun ortamlarda hazırlanmalı ve saklanmalıdır.
- Az pişmiş deniz ürünlerinden uzak durulmalıdır.
- Sık sık eller yıkanmalıdır.
