Dünya Sağlık Örgütü (WHO) obeziteyi, sağlığı bozacak ölçüde vücutta anormal veya aşırı miktarda yağ birikmesi şeklinde tanımlamıştır. Obezite, vücutta aşırı yağ depolanması ile ortaya çıkan, davranış, endokrin ve metabolik değişikliklerle karakterize kompleks, multifaktöriyel bir hastalıktır.
Vücut kütle indeksi (VKİ) akranlarıyla aynı seviyede olmayan veya %95 oranı üzerinde olan çocuklar obez olarak kabul edilir.
Çocukluk çağı obezitesi sadece fiziksel sağlığı etkilemez. Fazla kilolu veya obez olan çocuklar ve gençler depresyona girebilir ve zayıf benlik imajı için daha sağlıksız yollara yönelebilirler.
Çocukluk çağı obezitesi nedenleri;
- Aile öyküsü, psikolojik faktörler ve yaşam tarzı, çocukluk çağı obezitesinde rol oynar. Ebeveynleri veya diğer aile üyeleri fazla kilolu veya obez olan çocukların bu durumu takip etme olasılığı daha yüksektir. Ancak çocukluk çağı obezitesinin ana nedeni, çok fazla yemek yemek ve çok az egzersiz yapmaktır.
- Yüksek düzeyde yağ, şeker ve az besin içeren kötü bir diyet, çocukların hızlı kilo almasına neden olabilir. Fast food, şekerleme ve alkolsüz içecekler yaygın suçlulardır. ABD Sağlık ve İnsan Hizmetleri Bakanlığı (HHS), Amerika Birleşik Devletleri’ndeki ergen kızların %32’sinin ve ergen erkeklerin %52’sinin günde 3 bardak veya daha fazla gazlı içecek içtiğini bildirdi.
- Dondurulmuş akşam yemekleri, tuzlu atıştırmalıklar ve konserve gıdalar gibi hazır yiyecekler de sağlıksız kilo alımına katkıda bulunabilir. Bazı çocuklar, ebeveynleri sağlıklı yiyecekleri nasıl seçeceklerini veya hazırlayacaklarını bilmediği için obez hale gelir.
- Yetersiz fiziksel aktivite, çocukluk çağı obezitesinin başka bir nedeni olabilir. Her yaştan insan, daha az aktif olduklarında kilo alma eğilimindedir.
- Psikolojik sorunlar da bazı çocuklarda obeziteye neden olabilir. Sıkılmış, stresli veya depresif olan çocuklar ve gençler olumsuz duygularla baş etmek için daha fazla yemek yiyebilirler.
Genetik Faktör
Yapılan araştırmalarda ebeveynlerden ikisi obez ise çocuğun obez olma riski %80, yalnızca biri obez ise oran %50, iki ebeveyn de obez değilse oran %9 olarak bulunmuştur. Bu sonuçlardan yola çıkarak yapılan araştırmalarda, vücut ağırlığını biyolojik olarak kontrol eden moleküler komponentleri belirleyen bazı genler (Db geni, ob geni, tub geni, fat geni, agouti geni) bulunmuştur. Bu genlerden ob geni leptin sentezini düzenleyerek iştah azaltır. Db geni de leptin bağlanmasını düzenlemektedir.
Sağlık Riskleri
- Diyabet
Fazla kilolu çocuklarda, tip 2 diyabet geliştirme olasılığı daha yüksektir. Bununla birlikte, durum diyet ve yaşam tarzı değişiklikleri ile geri döndürülebilir.
- Kalp hastalığı
Yüksek kolesterol ve yüksek tansiyon, obez çocuklarda gelecekteki kalp hastalığı riskini artırır.
Yağ / tuz oranı yüksek yiyecekler kolesterol ve tansiyon seviyelerinin yükselmesine neden olabilir. Kalp krizi ve felç, kalp hastalığının iki potansiyel komplikasyonudur.
- Astım
Astım, akciğerin hava yollarının kronik enflamasyonudur. Astım Araştırma ve Uygulama dergisinde yayımlanan yakın tarihli bir araştırmaya göre, Amerika Birleşik Devletleri’ndeki astımı olan yetişkinlerin yaklaşık % 38’inin obez olduğu tespit edildi. Aynı çalışma, obezite hastalarının hepsinde olmasa da bazılarında daha şiddetli astım için bir risk faktörü olabileceğini buldu.
- Uyku bozuklukları
Obez olan çocuklar ve gençler de aşırı horlama ve uyku apnesi gibi uyku bozukluklarından muzdarip olabilir. Boyun bölgesindeki ekstra ağırlık, solunum yollarını tıkayabilir.
- Eklem ağrısı
Obez çocuklar ayrıca aşırı kilo taşımaktan eklem sertliği, ağrı ve sınırlı hareket açıklığı yaşayabilir. Çoğu durumda kilo vermek eklem sorunlarını ortadan kaldırabilir.
Obez Çocuklar İçin Sağlıklı Beslenme
Obez çocukların beslenme alışkanlıklarını değiştirmek kesinlikle çok önemlidir. Ebeveyn etkisi, çocukların yeme alışkanlıklarını şekillendirir. Çoğu çocuk, ebeveynlerinin aldığını yer, bu nedenle sağlıklı beslenmenin ebeveyn ile başlaması gerekir.
Evdeki tatlı ve alkolsüz içecekleri sınırlandırarak beslenme bakımınızı başlatın. %100 meyve suyundan yapılan içecekler, yüksek kalori içerebilir. Bunun yerine, yemeklerle birlikte su ve az yağlı veya yağsız süt servis edilmelidir. Fast food tüketiminizi azaltın ve daha fazla yemek pişirmek için bilinçli bir çaba gösterin.
Yemeklerinizi ve atıştırmalıklarınızı işlenmiş ürünler, unlu mamuller veya tuzlu atıştırmalıklar yerine taze yiyeceklerin etrafında toplamaya çalışın;
- Taze meyve ve sebzeler
- Tavuk ve balık gibi fazla yağı olmayan proteinler
- Kahverengi pirinç, tam buğdaylı makarna ve tam tahıllı ekmek gibi tam tahıllar
- Yağsız veya az yağlı süt ve ürünleri, az yağlı sade yoğurt tüketilmelidir.
Fazla kilolu veya obez çocuğunuzun daha sağlıklı bir beslenme biçimine geçerken kilo vermesi ihtimali yüksektir. Ancak tüm önlemlere rağmen kilo kaybı olmazsa mutlaka bir çocuk doktoruna danışın..