Yeme bozukluğu, bireyin mental veya emosyonel durumundan kaynaklı bir bozukluk olup kişinin aşırı veya yetersiz beslenmesine yol açan olgular bütünüdür.
Anoreksiyası olan kişiler, kilo vermek için gıda alımlarını ciddi şekilde azaltır. Bulimia olan kişiler ise kısa sürede aşırı miktarda yemek yedikten sonra kilo almayı önlemek için kusma veya aşırı egzersiz ya da oruç tutma gibi uygunsuz davranışlar sergiler.
Yeme bozuklukları yalnızca genç ve orta yaşlı kadınları değil aynı zamanda genç ve orta yaşlı erkekleri de etkileyen bir durumdur. Özellikle kadınların yeme davranışı ve vücutlarıyla ilgili algıları karmaşık özellikler göstermektedir.
Amerikada yapılan bir araştırmada, Ulusal Anoreksiya Nervosa ve İlişkili Bozukluklar Birliği (ANAD) , en az 30 milyon Amerikalının anoreksi veya bulimia gibi bir yeme bozukluğuyla yaşadığını tahmin etmektedir.
Anoreksiya
Anoreksi genellikle duygusal travma, depresyon veya anksiyete gibi rahatsızlıkların ortaya çıkması sonucu yaş ve boya göre normal vücut ağırlığını korumayı reddetmesi, şişmanlamaktan çok korkması ve düşük vücut ağırlığının taşıdığı ciddiyeti reddetmesidir. Bazı insanlar aşırı diyet yapmayı veya kilo vermeyi hayatlarında kontrolü yeniden kazanmanın bir yolu olarak görebilir.
Anoreksiyi işaret edebilecek birçok farklı duygusal, davranışsal ve fiziksel semptom vardır.
Fiziksel semptomlar şiddetli ve yaşamı tehdit edici olabilir;
- Şiddetli kilo kaybı
- Uykusuzluk hastalığı
- Dehidrasyon (aşırı sıvı kaybı)
- Kabızlık
- Zayıflık ve yorgunluk
- Baş dönmesi ve bayılma
- Saç incelmesi ve kırılması
- Parmaklara mavimsi ton
- Kuru, sarımsı cilt
- Soğuğa tahammül edememe
- Amenore (adet kanamalarının hiç olmaması ya da kesilmesi durumu)
- Vücutta, kollarda ve yüzde tüylenme
- Aritmi veya düzensiz kalp atışı
Anoreksiyalı bir kişi, fiziksel semptomlar fark edilmeden önce belirli davranış değişiklikleri sergileyebilir;
- Öğün atlamak
- Ne kadar yemek yedikleri hakkında yalan söylemek
- Yalnızca belirli “güvenli” – genellikle düşük kalorili – yiyecekleri yemek
- Tabaktaki yiyecekleri ayırmak veya yiyecekleri küçük parçalara ayırmak gibi alışılmadık yeme alışkanlıklarını benimsemek
- Vücutları hakkında kötü konuşmak
- Vücudunu bol giysilerle saklamaya çalışmak
- Diğer insanların önünde yemek yemeyi içerebilecek durumlardan kaçınmak, bu da sosyal geri çekilmeye neden olabilir
- Plaj gibi vücutlarının açığa çıkacağı durumlardan kaçınmak
- Salata yedikten sonra saatler süren egzersizlerin yapılması
Anoreksinin duygusal semptomları;
- Zayıf benlik saygısı ve vücut imajı
- Sinirlilik, ajitasyon veya diğer ruh hali değişiklikleri
- Sosyal izolasyon
- Depresyon
- Kaygı
- Bulimia
Bulimia, atak sırasında yemeyi kontrol edememe duygusudur. Aşırı yemek yeme döngülerine zarar verebilir ve ardından tükettikleri kaloriler konusunda paniğe kapılabilirler. Bu kilo alımını önlemek için çeşitli davranışlara yol açabilir. Örneğin kendini zorlayarak kusma, laksatif, diüretik gibi ilaçları kötüye kullanma, oruç tutma veya aşırı egzersiz yapmak.
Bulimia rahatsızlığı olan birçok insan, yeme davranışları kontrolden çıktığı için kaygı yaşamaktadır.
Anoreksiyada olduğu gibi, bulimiyi işaret edebilecek birçok farklı duygusal, davranışsal ve fiziksel semptom vardır.
Fiziksel semptomlar şiddetli ve yaşamı tehdit edici olabilir;
- Haftada 5 ila 20 kilo arasında önemli miktarlarda artan ve azalan kilo
- Dehidrasyon nedeniyle çatlamış dudaklar
- Kanlı gözler veya kan damarları kırılmış gözler
- Parmak eklem yerlerinde kusmaya neden olan nasır, yaralar veya yara izleri
- Muhtemelen diş minesinin aşınması ve diş etlerinin çekilmesi nedeniyle ağız hassasiyeti
- Şişmiş lenf düğümleri
Bulimili bir kişi, fiziksel semptomlar fark edilmeden önce belirli davranış değişiklikleri sergileyebilir;
- Sürekli kilo veya görünüm konusunda endişelenmek
- Rahatsızlık noktasına kadar yemek
- Yedikten hemen sonra tuvalete gitmek
- Özellikle bir oturuşta çok yedikten sonra çok fazla egzersiz yapmak
- Kalorileri kısıtlamak veya belirli gıdalardan kaçınmak
- Başkalarının önünde yemek yemek istememek
- Zayıf benlik saygısı ve vücut imajı
- Sinirlilik, ajitasyon veya diğer ruh hali değişiklikleri
- Sosyal izolasyon
- Depresyon
- Kaygı
Tedavi Edilmezse, Anoreksi Ve Bulimia Hayatı Tehdit Eden Komplikasyonlara Yol Açabilir.
- Anoreksi
Zamanla anoreksi şunlara neden olabilir;
- Anemi
- Elektrolit dengesizliği
- Aritmi (kalp ritmi bozukluğu)
- Kemik kaybı
- Böbrek yetmezliği
- Kalp yetmezliği
Ağır vakalarda ölüm meydana gelebilir. Henüz zayıf olmasanız bile bu mümkündür. Aritmi veya elektrolit dengesizliğinden kaynaklanabilir.
- Bulimia
Bulimia zamanla şunlara neden olabilir;
- Diş çürüğü
- İltihaplı veya hasarlı yemek borusu
- Yanaklara yakın iltihaplı bezler
- Ülserler
- Pankreatit
- Aritmi
- Böbrek yetmezliği
- Kalp yetmezliği
Ağır vakalarda ölüm meydana gelebilir. Zayıf olmasanız bile bu mümkündür. Aritmi veya organ yetmezliğinden kaynaklanabilir.
Böyle Bir Yeme Bozukluğuna Ne Sebep Olur?
Anoreksiya veya blumianın gelişmesine neyin sebep olduğu net değil. Birçok tıp uzmanı, bunun karmaşık biyolojik, psikolojik ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonundan kaynaklanabileceğine inanıyor.
Bunlar şunları içerir;
Genetik: 2011 yılında yapılan bir çalışmaya göre eğer bir aile üyeniz de yeme bozukluğu söz konusu ise, yeme bozukluğu geliştirme olasılığınız daha yüksek olabilir. Bunun nedeni, mükemmeliyetçilik gibi yeme bozuklukları ile ilişkili özelliklere genetik bir yatkınlık olabilir. Gerçekten genetik bir bağlantı olup olmadığını belirlemek için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.
Anoreksiya Duygusal esenlik: Travma yaşamış veya anksiyete veya depresyon gibi akıl sağlığı sorunları olan kişilerde yeme bozukluğu gelişme olasılığı daha yüksektir. Stres duyguları ve düşük benlik saygısı da bu davranışlara katkıda bulunabilir .
Toplumsal baskılar: Batılı beden imajı, öz değer ve zayıflık ile özdeşleştirilen ideal vücut tipine ulaşma arzusu.