Safran, Crocus sativus bitkisinin kurutulmuş kırmızı renkli dişi organı olan stigma ve stiluslarının toplanması ile elde edilen baharat ve renklendirici madde olarak kullanılan bir bitki ürünüdür. Safran, dünyanın en pahalı baharatları arasında yer almaktadır ve kullanım alanı genellikle yemek pişirmeden ilaçlara, kozmetiklere kadar geniş bir yelpazede yer almaktadır.
Safran yetiştiriciliği, yaklaşık 4.000 yıl önce Anadolu, Yunanistan ve İran gibi bölgelerde başlamıştır. Günümüzde İran, İspanya, Hindistan, Yunanistan ve Türkiye gibi ülkeler safran üretimi konusunda önde gelen ülkeler arasında yer almaktadır.
SAFRANIN BESİN DEĞERİ
Safranın besin değeri düşük olsa da içerdiği birçok kimyasal madde sayesinde sağlık açısından faydalıdır. Safranın en önemli aktif bileşeni safranal olup, ayrıca crocin, picrocrocin, crocetin, zeaxanthin gibi maddeler de içermektedir. Safranın içerdiği bu maddelerin çeşitli sağlık faydaları vardır. Örneğin, safranın antioksidan özellikleri sayesinde hücre hasarını önleyebilir ve kanser riskini azaltabilir. Ayrıca safranın antienflamatuar özellikleri nedeniyle iltihaplanmayı azaltarak eklem ağrılarını ve romatizmal rahatsızlıkları hafifletebilir. Safran aynı zamanda hafıza ve sinir sistemi fonksiyonlarını geliştirebilir, ruh halini iyileştirebilir ve stresi azaltabilir.
SAFRANIN İÇERDİĞİ KİMYASALLAR
Safranın içerisinde bulunan bileşenler, aktif bileşenlerdir. Bu aktif bileşenlerin içinde bulunan maddeler arasında makro besinler yer almaz.
Safranın içerisinde bulunan bileşenlerin çoğu organik bileşiklerdir. Örneğin, safranal, crocin, picrocrocin, crocetin, zeaxanthin gibi maddeler safranın aktif bileşenleridir. Bu bileşiklerin sağlık açısından faydaları olduğu düşünülmektedir.
Ancak, safranın içerisinde bazı mineraller ve vitaminler de bulunabilir. Örneğin, bir çay kaşığı safran (yaklaşık 0.7 gram) C vitamini, B6 vitamini, magnezyum, demir ve potasyum gibi mineraller içermektedir. Ancak bu mineraller ve vitaminlerin miktarı çok düşüktür ve insanların günlük mineral ve vitamin ihtiyacını karşılamak için yeterli değildir. Bu nedenle safran, bir besin kaynağı olarak değil, aktif bileşenleri nedeniyle sağlık faydaları için kullanılan bir bitki ürünüdür.
SAFRAN ve MAKRO BESİNLER
Safran, baharat olarak tüketildiği için makro besinler bakımından da önemli bir kaynak değildir ve düşük miktarda karbonhidrat, yağ ve protein içerir. Bir çay kaşığı (yaklaşık 0.7 gram) safran yaklaşık olarak sadece 1 kalori içerir.
Safranın içeriğindeki makro besinlerin miktarı oldukça düşüktür. Safranın yaklaşık %11’i su, %65’i karbonhidratlar, %6’sı protein ve %1’i yağlardan oluşmaktadır. Ancak, safranın besin değeri aktif bileşenlerinden kaynaklanmaktadır.
SAFRANI NASIL TÜKETEBİLİRİZ?
Safran, baharat olarak birçok yemek tarifinde kullanılan ve sağlık faydaları nedeniyle takviye olarak da alınabilen bir bitki ürünüdür. İşte safranın tüketimi için bazı öneriler:
- Yemeklere eklemek: Safranı yemeklere eklemek, yemeğe güzel bir aroma ve tat verir. Safranı kullanmadan önce, biraz sıcak suya veya sıcak süt içinde bekletin ve daha sonra yemeğe ekleyin.
- Çay olarak tüketmek: Safranı kaynar suya ekleyerek bir çay yapabilirsiniz. Sıcak suya birkaç tel safran atın ve 5-10 dakika bekleyin. Daha sonra çayı süzün ve içebilirsiniz.
- Süt, yoğurt ve reçellerle birleştirmek: Safranı sıcak süt veya yoğurt ile karıştırarak, kahvaltıda veya ara öğünlerde tüketebilirsiniz. Ayrıca, safranı reçellerle de karıştırabilirsiniz.
- Baharatlı soslar yapmak: Safranı baharatlı soslara ekleyebilirsiniz. Örneğin, safranlı sosu deniz ürünleri veya tavuk yemekleriyle birleştirebilirsiniz.
Ancak, safranın yüksek dozlarda tüketimi bazı yan etkilere neden olabilir, bu nedenle kullanımında dikkatli olunması önerilir. Özellikle hamilelerin, çocukların ve bazı ilaçları kullananların safran tüketmeden önce doktorlarına danışmaları gerekmektedir.
