Brokoli filizi, brokolinin tohumlarının çimlendirilmesiyle elde edilen yeni filizlerdir. Brokoli filizi doğal bir bileşen olup, içerisinde yoğun miktarda sulforafan madde barındırır. Brokolideki sulforafan madde, brokoli filizine kıyasla daha az miktarda bulunur. Brokoli filizi, çimlendikten 3-4 gün sonra tüketilmelidir.
Brokoli Filizi ve Kanser Hücreleri
Epidemiyolojik çalışmalar krusifer grubu sebzelerin (Brokoli, lahana, turp, karnabahar gibi) belirli kanser formlarının gelişim riskini azalttığını ya da yok ettiğini belirtmektedir. Brokoli filizi içerisinde yer alan sulforafanın, karsinogenez gelişimini engelleyerek etki gösterdiği belirtilmektedir. In vitro çalışmalar doza ve zamana bağlı Sulforafan uygulamasının çeşitli meme kanseri hücrelerin gelişimini engelleyen maddelerin seviyelerini arttığını göstermiştir.
Yapılan başka bir çalışmada yüksek dozlarda Sulforafan verilen rat ve farelerin akciğer, karaciğer, meme bezi, pankreas, mide, ince bağırsak ve kolon hücrelerinde faz II enzim aktivitesinin arttığı görülmüştür. Faz II enzim reaksiyonları, detoksifikasyon ile ilişkili olup, organizmanın kendisine zararlı olan toksik maddelerden arınması anlamına gelir.
İnsanlarla yapılan ilk çalışma Çin’de 200 (25-65yaş) sağlıklı ancak yüksek miktarda aflatoksin alımı ve kronik hepatit B enfeksiyonu maruziyeti olan bireyle gerçekleştirilmiştir. İki hafta süren bu çalışmada, glukorafanin içeren brokoli filiziyle hazırlanan sıvı tüketen bireylerde üriner aflatoksin atımının azaldığı gözlemlenmiştir.
Sulforofan ve Diyabet Hastalar Üzerindeki Etkisi
Yapılan birçok çalışmada, Sulforafanın diyabetli bireyler üzerindeki etkilerinde, brokoli filizi tozu serum C reaktif protein (CRP), interlökin-6 ve tümor nekrozis faktör alfa (TNF-α) seviyelerinin azalmıştır.
Diyabetlilerde Sulforafan içeriği zengin brokoli filizi tozu tüketiminin lipid peroksidasyonu ve oksidatif stres üzerine olumlu etkisinin olduğu belirlenmiştir. Diyabetlilerde Sulforafanın serum insülin seviyelerini azaltarak HOMA-IR düzeyinde iyileşme sağladığı bildirilmektedir. Aynı zamanda diyabetik hayvan modellerinde ve hücre kültürlerinde diyabete bağlı gelişen vasküler hasarda olumlu sonuçlar verdiği, ileri glikasyon ürünlerinin (Toksik maddelerin) artışını engelleyerek, AGE reseptörlerinde ve serum AGE seviyelerinde azalma sağladığı tespit edilmiştir. Sağlıklı bireylerin 2 ay süre ile Sulforafan içeriği yüksek brokoli (25 g/gün) tüketimi sağlandığında, vücut ağırlığı, beden kütle indeksi, bel çevresi, HbA1c ve total kolesterol seviyeleri ile diyastolik kan basıncında azalma olduğu görülmüştür.
Çin’de 134,796 bireyle yürütülen çalışmada özellikle krusifer grubu sebze tüketiminin kardiyak sağlık ve yaşam süresindeki artışla anlamlı ilişki gösterdiği saptanmıştır. Sigara kullanan bireylerle yürütülen çalışmada ise bireyler 10 gün süre ile günlük beslenmelerine ek olarak 250 g/gün brokoli tükettiklerinde DNA oksidasyonunun azaldığı, peroksit radikallerine direncin arttığı gözlenirken, DNA hasarını onarıcı görev alan OGG1 enzim aktivitesinde anlamlı değişiklik saptanmamıştır. Randomize kontrollü bir diğer çalışmada sigara kullanan bireylerde brokoli tüketimi (200 g/gün, 10 gün süre ile) sonucu okside DNA seviyelerinde azalma, peroksit radikallerine dirençte artış olduğu belirlenmiştir.
Sulforafan ve Vücudumuzdaki Toksik Madde
Vücuttaki toksik madde miktarı üzerinde yapılan çalışmalarda ise, yüksek biyoyayarlılığa sahip olan Sulforafan, hızlıca bağırsak hücrelerinde emilmekte ve organizmada kullanılmaktadır. İnsanlar üzerinde yürütülen çalışmalarda toksik etkiye rastlanmamakla birlikte mevcut kesin bir doz belirtilmemektedir.
Sonuç ve Öneriler
Sulforafan, vücudumuzda çeşitli metabolik yolaklardaki aktifliği sayesinde, hastalıklarda mücadelede umut veren bir besin bileşeni olarak düşünülmektedir. Kesin bir tüketim önerisi olmamakla birlikte yapılan çalışmalar, haftalık sebze tüketiminin en az 5 porsiyonun krusifer grubu sebzelerin tüketimine ayrılması gerektiğini belirtilmektedir (1 Porsiyon sebze yaklaşık 150 gram).
Biyoyararlılığı artırmak için, yüksek ısıda pişirilmemeli aynı zamanda aşırı haşlamalardan kaçınılmalıdır. İyi çiğnenmeli ve birlikte su tüketilmemelidir. Brokoli pürinden zengin besinler arasında yer aldığından gut hastalarının tüketimine dikkat etmesi gerekmektedir. Besinlerin sindirim ve emilim oranları yaş, cinsiyet, hastalık durumu, ilaç kullanımı gibi çeşitli faktörden etkilenmektedir.
Sulforafanın tüm bu özellikleri ile hastalıkları tamamen önleyebileceği veya ortadan kaldırabileceği sonucuna varılmamalıdır. İnsanlar üzerinde etkili dozların belirlenebilmesi için geniş çapta klinik araştırmaların planlanıp yürütülmesi gerekmektedir.
